Xem thêm một số bài viết liên quan:

• Nền tảng quản trị doanh nghiệp toàn diện và đặc thù ngành sản xuất 1BOSS.VN
• MES - Hệ thống điều hành sản xuất cho nhà máy 
• Nhận diện và kiếm soát rủi to trong sản xuất   

Quản lý nguyên vật liệu là gì?

Quản lý nguyên vật liệu trong sản xuất là quá trình theo dõi và kiểm soát cẩn thận các yếu tố đầu vào như loại hình, số lượng và vị trí..., nhằm đảm bảo rằng đáp ứng tốt mục tiêu sản xuất của doanh nghiệp. Quá trình này bao gồm các bước từ kế hoạch mua và nhập khẩu nguyên vật liệu ban đầu, sau đó tiếp tục với việc quản lý lưu trữ hàng tồn kho và phân phối chúng đến các bộ phận cần sử dụng trong quy trình sản xuất. Điều này đóng một vai trò quan trọng trong đảm bảo hoạt động sản xuất diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.

Phân loại các dạng nguyên vật liệu chính trong sản xuất 

Các dạng nguyên liệu chính trong sản xuất

Trong quá trình sản xuất, nguyên vật liệu đa dạng và đa loại, tùy thuộc vào từng ngành công nghiệp cụ thể. Để quản lý hiệu quả nguyên vật liệu, việc phân loại chúng là điều rất quan trọng.

Nguyên vật liệu chính: Đây là các nguyên vật liệu cấu thành chính của sản phẩm cuối cùng trong quá trình sản xuất.

Nguyên vật liệu phụ:  Các nguyên vật liệu này không tạo thành sản phẩm chính nhưng có thể ảnh hưởng đến màu sắc, hình dạng hoặc tính thẩm mỹ của sản phẩm. Chúng thường được sử dụng để tạo thêm giá trị cho sản phẩm.

Nhiên liệu: cung cấp nhiệt lượng cần thiết cho quá trình sản xuất và vận hành thiết bị. Nhiên liệu có thể tồn tại dưới dạng khí, lỏng hoặc rắn tùy thuộc vào yêu cầu của doanh nghiệp.

Vật tư, phụ tùng thay thế: Đây là các vật liệu được sử dụng để thay thế hoặc sửa chữa các máy móc, thiết bị hoặc công cụ trong quá trình sản xuất. Các loại này phụ thuộc vào loại hình sản xuất cụ thể.

Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản: Bao gồm các vật liệu và các thiết bị dùng cho việc xây dựng cơ bản của nhà máy sản xuất. Ngoài ra, còn bao gồm thiết bị lắp đặt và các công cụ cần thiết cho công trình xây dựng.

Vai trò của quản lý nguyên vật liệu trong doanh nghiệp

Quản lý nguyên vật liệu trong doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng

Đảm bảo nguồn đầu vào đầy đủ: Để đạt hiệu suất tốt nhất trong hoạt động sản xuất, việc duy trì nguồn cung cấp liên tục của nguyên vật liệu là không thể thiếu. Khi có thiếu hụt, sản xuất sẽ bị gián đoạn, dẫn đến sự thiếu hụt trong sản lượng cung cấp cho thị trường. Điều này có thể dẫn đến mất mát đáng kể cho doanh nghiệp, ngay cả trong ngắn hạn hoặc dài hạn. Ngược lại, quản lý hiệu quả sẽ giúp tăng năng suất, tăng sản lượng và đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường.

Sử dụng nguồn nguyên liệu hợp lý và tiết kiệm: Quản lý và sử dụng nguyên vật liệu một cách hiệu quả là cách tối ưu hóa chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm và thu hút khách hàng với giá cả cạnh tranh.

Tận dụng các nguồn lực liên quan một cách hợp lý hơn: Quản lý đầu vào tốt sẽ có kế hoạch sử dụng nguồn lao động, máy móc thiết bị hiệu quả hơn…

Có thể nói rằng quản lý nguyên vật liệu trong doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng. Do đó, đầu tư vào tài chính, nhân sự và công nghệ để đảm bảo quản lý hiệu quả là cần thiết để đạt được sự thành công và cạnh tranh trong thị trường.

Quy trình quản lý nguyên vật liệu hiệu quả

Giai đoạn 1: Quy trình tiếp nhận nguyên vật liệu từ nhà cung cấp

Đây là bước đầu điên trong chuỗi quy trình và vô cùng quan trọng. Doanh nghiệp phải tiếp nhận và vận chuyển nguyên vật liệu từ các nhà cung cấp đến kho lưu trữ của họ. Giai đoạn này đặc ra nhiều yêu cầu quan trọng, bao gồm sự chính xác về số lượng, chất lượng và loại hình của nguyên vật liệu, phải tuân theo thỏa thuận giữa 2 bên. Điều này đòi hỏi nguyên vật liệu phải đi kèm với tài liệu đầy đủ theo quy định và tuân thủ đầy đủ các quy trình tiếp nhận và thủ tục quy định.

Giai đoạn 2: Lập kế hoạch tổ chức quản lý kho hàng

Doanh nghiệp cần lập chiến lược và kế hoạch quản lý hiệu quả

Sau khi tiếp nhận và vận chuyển nguyên vật liệu đến kho lưu trữ, doanh nghiệp cần lập chiến lược và kế hoạch quản lý hiệu quả. Nguyên vật liệu sau khi nhập kho phải được ttheo dõi và kiểm soát chặt chẽ, không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng để giảm thiểu tổn thất. Điều này đặt nền tảng cho việc xuất kho đến các bộ phận sản xuất trong dây chuyền.

Để thực hiện công việc này một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần thiết kế kế hoạch tổ chức kho hàng, phân loại nguyên liệu dựa trên các đặc tính cụ thể. Đồng thời, quản lý cần thường xuyên cập nhật tình trạng hàng hóa và đảm bảo an toàn tuyệt đối, đặc biệt là đối với các loại nguyên liệu dễ gây cháy nổ, thông qua việc duyệt xét công tác phòng cháy chữa cháy.

Giai đoạn 3: Quy trình vận chuyển nguyên vật liệu đến các bộ phận trong dây chuyền sản xuất

Bước tiếp theo trong quá trình là vận chuyển nguyên vật liệu từ kho lưu trữ đến các bộ phận khác nhau trong dây chuyền sản xuất tại nhà máy để phục vụ quá trình sản xuất. Quy trình này có thể thực hiện theo yêu cầu của bộ phận sản xuất dựa trên từng phân xưởng hoặc theo kế hoạch thời gian đã định, đảm bảo cung cấp nguyên vật liệu với số lượng và thời gian được quy định cho bộ phận sản xuất. Cách thức thực hiện vận chuyển có thể thay đổi tùy theo bối cảnh và quy mô cụ thể của mỗi doanh nghiệp để đảm bảo tính hiệu quả và thích hợp nhất.

Giai đoạn 4: Xây dựng chiến lược sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguyên vật liệu sản xuất

Bước cuối cùng trong việc xây dựng một quy trình quản lý nguyên vật liệu tổng thể và hiệu quả là đề xuất các chiến lược nhằm tối ưu hóa và sử dụng nguyên vật liệu một cách thông minh để tránh lãng phí trong quá trình sản xuất. Việc sử dụng nguyên vật liệu một cách không hiệu quả là nguyên nhân gây ra lãng phí về cả vật chất và chi phí, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất của doanh nghiệp. Do đó, nhiệm vụ quan trọng tại giai đoạn này là tìm ra các giải pháp để tối ưu hóa quản lý nguyên vật liệu trong kho, tiến hành nghiên cứu và phân tích chi tiết các vấn đề tại từng bộ phận trong dây chuyền sản xuất để tránh lãng phí không cần thiết. Nhờ đó, có thể cải thiện hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu, giảm chi phí, tăng năng suất và nâng cao hiệu suất sản xuất cho doanh nghiệp.

Tạm kết

Có thể nói, việc quản lý nguyên vật liệu trong sản xuất chưa bao giờ là bài toán dễ dàng đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, nếu như nắm rõ được vấn đề và thực hiện đúng các quy trình được đề cập thì nhiệm vụ nêu trên sẽ trở nên dễ dàng và thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc ứng dụng các giải pháp phần mềm quản lý sản xuất thông minh đang trở thành xu hướng phổ biến tại đa phần các doanh nghiệp sản xuất hiện nay để tối ưu hoá quy trình quản lý cũng như nâng cao chất lượng sản xuất.

Ban biên tập 1BOSS